12 Monkeys (1995)

 James Cole, een staatsgevangene in het jaar 2035, kan voorwaardelijk vrijkomen als hij ermee instemt terug in de tijd te reizen en een verwoestende plaag te dwarsbomen. Het virus heeft het grootste deel van de wereldbevolking uitgeroeid en de rest leeft ondergronds omdat de lucht giftig is. Terugkerend naar het jaar 1990, zes jaar vóór het begin van de pest, wordt Cole al snel opgesloten in een psychiatrische inrichting omdat zijn waarschuwingen klinken als waanzinnig geraaskal. Daar ontmoet hij een wetenschapper genaamd Dr. Kathryn Railly en Jeffrey Goines, de gekke zoon van een eminente viroloog. Cole wordt door de autoriteiten teruggestuurd naar het jaar 2035, en belandt uiteindelijk in 1996 op zijn beoogde bestemming. Hij ontvoert Dr. Railly om haar hulp in te roepen bij zijn zoektocht. Cole ontdekt graffiti van een schijnbare dierenrechtengroep genaamd het Army of the Twelve Monkeys, maar terwijl hij zich in het mysterie verdiept, hoort hij stemmen, raakt hij de weg kwijt en twijfelt hij aan zijn eigen gezond verstand. Hij moet uitzoeken of Goines, die een razende gek lijkt te zijn, de sleutel tot de puzzel in handen heeft.

In de toekomst bestaan ​​mensen ondergronds, waarbij de oppervlakte onbewoonbaar is geworden door de introductie van een virus jaren daarvoor, in 1996. De heersende klassen zijn wetenschappers en grote delen van de bevolking worden gevangen gehouden in kleine cellen; gevangenen die zich ‘vrijwillig’ aanbieden om te helpen uitzoeken wat er in 1996 is gebeurd waardoor 99% van de bevolking omkwam. James Cole heeft informatie nodig over het bezoek en wordt teruggestuurd naar 1996 om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Cole wordt echter per ongeluk naar 1990 gestuurd en bevindt zich in een psychiatrisch ziekenhuis waar hij elkaar ontmoet. Vanaf het allereerste begin markeert deze film zichzelf als een product van Terry Gilliam en degenen die zijn werk haten, zullen deze film waarschijnlijk om dezelfde reden niet leuk vinden. . Het is echter niet mijn zorg om zulke mensen te plezieren en 12 Monkeys is eigenlijk een van Gilliams meest toegankelijke films, omdat het zijn fantasierijke stijl plaatst in een verhaal dat van begin tot eind bevredigend complex en uiterst plezierig is. Het verhaal is echter niet perfect, de aansluiting op het begin is leuk maar de ultieme wending achter het virus lijkt er gewoon in te zijn gegooid om de film netjes te houden; een kleine klacht, want zelfs dan houdt de hoofdlijn van het verhaal (Cole) het bij elkaar. De kronkelende plot speelt met zowel Cole's als ons realiteitsgevoel en het is echt aangrijpend van begin tot eind. Gilliams regie is fantastisch, of het nu de realistische wereld van de jaren negentig is, gefilmd met slimme hoeken en shots, of de wonderbaarlijk verwrongen wereld van de toekomst. Het is allemaal uitstekend en het was destijds zo'n aangename verassing toen ik de video huurde.

De film profiteert van geweldige wendingen van de cast. Willis beleefde halverwege de jaren negentig een beetje een heropleving van zijn carrière toen verschillende films ons lieten zien dat hij echt kon acteren – voor mij was 12 Monkeys er een van. Willis is fantastisch als hij van waanzin naar gezond verstand draait en weer terug; hij speelt de hele tijd te weinig en is zoveel beter dan de bijdehante gewone man waar hij beter bekend om staat. Pitt is net zo goed, maar op een andere manier. Als hij een Oscar-nominatie krijgt die hij verdiende, riskeert Pitt het te overdrijven, maar hij pusht zijn waanzinnige optreden zo ver als hij kan zonder toegeeflijk te zijn. Ik zeg niet dat hij perfect is, maar ik zou dit een van zijn beste optredens tot nu toe kunnen noemen. Ode staat heel erg in de schaduw van deze twee, maar ze houdt zich goed staande. Morse, Seda, Meloni en Plummer zijn allemaal goed in kleine rollen, maar eigenlijk behoort de film tot de hoofdrolspelers – met name Willis en Pitt in een geweldige bijrol.

Over het algemeen is dit een geweldige sciencefiction; het verhaal is geweldig en wordt alleen geholpen door Gilliams fantasierijke richting en bewustzijn van het fantastische. Ondertussen is de cast erg sterk, waarbij de beroemde hoofdrolspelers enkele van hun beste optredens tot nu toe geven. Downbeat, fantasierijk, boeiend en een van de meer toegankelijke films van Gilliam, het valt op als een van de beste Amerikaanse sciencefictionfilms van de afgelopen decennia.