1521

 

1521: Navigator Ferdinand Magellan gedood in de Filippijnen

Na driekwart van de wereld rond te hebben gereisd, komt de Portugese navigator Ferdinand Magellan om het leven tijdens een stammengevecht op Mactan Island in de Filippijnen. Eerder die maand waren zijn schepen voor anker gegaan op het Filippijnse eiland Cebu, en Magellan had een ontmoeting met het plaatselijke opperhoofd, dat nadat hij zich tot het christendom had bekeerd, de Europeanen overhaalde hem te helpen bij het veroveren van een rivaliserende stam.op het naburige eiland Mactan. In de daaropvolgende gevechten werd Magellan geraakt door een vergiftigde pijl en achtergelaten om te sterven door zijn terugtrekkende kameraden.

Magellan, een Portugese edelman, vocht voor zijn land tegen de islamitische overheersing van de Indische Oceaan en Marokko. Hij nam deel aan een aantal belangrijke veldslagen en vroeg in 1514 de Portugese koning Manuel om verhoging van zijn pensioen. De koning weigerde, nadat hij ongegronde geruchten had gehoord over ongepast gedrag van de kant van Magellan na een belegering in Marokko. In 1516 diende Magellan opnieuw het verzoek in en de koning weigerde opnieuw, dus ging Magellan in 1517 naar Spanje om zijn diensten aan te bieden aan koning Karel I, de latere Heilige Roomse keizer Karel V.

In 1494 beslechten Portugal en Spanje, op aandringen van paus Alexander VI, geschillen over nieuw ontdekte landen in Amerika en elders door de wereld in twee invloedssferen te verdelen. Er werd overeenstemming bereikt over een demarcatielijn in de Atlantische Oceaan - alle nieuwe ontdekkingen ten westen van de lijn zouden Spaans zijn en alle in het oosten Portugees. Zo werd Zuid- en Midden-Amerika gedomineerd door de Spanjaarden, met uitzondering van Brazilië, dat in 1500 werd ontdekt door de Portugese ontdekkingsreiziger Pedro Alvares Cabral en iets ten oosten van de demarcatielijn lag. Andere Portugese ontdekkingen in het begin van de 16e eeuw, zoals de Molukken-eilanden - de Spice-eilanden van Indonesië - maakten de Spanjaarden jaloers.

Aan koning Charles stelde Magellan voor om naar het westen te zeilen, een zeestraat door Amerika te vinden en vervolgens westwaarts naar de Molukken te gaan, wat zou bewijzen dat de Spice-eilanden ten westen van de demarcatielijn en dus in de Spaanse sfeer lagen. Magellan wist dat de wereld rond was, maar onderschatte de grootte ervan, omdat hij dacht dat de Molukken net ten westen van het Amerikaanse continent moesten liggen, niet aan de andere kant van een grote onbekende oceaan. De koning accepteerde het plan en op 20 september 1519 vertrok Magellan vanuit Spanje met het bevel over vijf schepen en 270 manschappen.

Magellan zeilde naar West-Afrika en vervolgens naar Brazilië, waar hij langs de Zuid-Amerikaanse kust naar een zeestraat zocht die hem naar de Stille Oceaan zou brengen. Hij zocht in de Rio de la Plata, een grote riviermonding ten zuiden van Brazilië, naar een doorgang; bij gebreke daarvan ging hij verder naar het zuiden langs de kust van Patagonië. Eind maart 1520 zette de expeditie een winterkwartier op in Port St. Julian. Op Paasdag om middernacht kwamen de Spaanse kapiteins in opstand tegen hun Portugese kapitein, maar Magellan sloeg de opstand neer door een van de kapiteins te executeren en een andere aan land te laten toen zijn schip St. Julian in augustus verliet.

Op 21 oktober ontdekte hij eindelijk de zeestraat waarnaar hij op zoek was. De Straat van Magellan, zoals het bekend werd, ligt in de buurt van het puntje van Zuid-Amerika en scheidt Tierra del Fuego en het continentale vasteland. Slechts drie schepen kwamen de doorgang binnen; een was vernield en een ander verlaten. Het kostte 38 dagen om door de verraderlijke zeestraat te navigeren, en toen de oceaan aan de andere kant werd waargenomen, huilde Magellan van vreugde. Hij was de eerste Europese ontdekkingsreiziger die de Stille Oceaan bereikte vanaf de Atlantische Oceaan. Zijn vloot bereikte de westwaartse oversteek van de oceaan in 99 dagen, over wateren die zo vreemd kalm waren dat de oceaan de naam "Pacific" kreeg, van het Latijnse woord pacificus, wat "rustig" betekent. Tegen het einde hadden de mannen geen eten meer en kauwden ze op de leren delen van hun uitrusting om zichzelf in leven te houden. Op 6 maart 1521 landde de expeditie op het eiland Guam.

Na de dood van Magellan voeren de overlevenden in twee schepen door naar de Molukken en laadden de rompen met specerijen. Eén schip probeerde tevergeefs terug te keren over de Stille Oceaan. Het andere schip, de Victoria, voer verder naar het westen onder het bevel van de Baskische navigator Juan Sebastian de Elcano. Het schip zeilde over de Indische Oceaan, rond Kaap de Goede Hoop en arriveerde op 9 september 1522 in Sevilla, en werd het eerste schip dat de wereld rondreisde.