De joodse buurt van Den Haag

 VOLDERSGRACHT IN DE JOODSE BUURT

De joodse buurt van Den Haag, kortweg 'de Buurt' genoemd, werd gevormd door de vier straten rond de Nieuwe Kerk. Dat waren de St. Jacobsstraat, de Bezemstraat, de Gedempte Gracht en de Voldersgracht. Na hun vlucht voor de Romeinen waren joden overal in Europa terecht gekomen. Ze waren overal een kwetsbare minderheid die in de meeste landen te maken had met vervolging om religieuze of economische redenen. In Nederland vestigden zich twee groepen joden. De eerste groep waren de Sefardiem (Sefarad = Spanje) die eerst van Spanje naar Portugal waren gevlucht. Toen Portugal onder bestuur van de Spaanse koning kwam moesten ze verder vluchten en kwamen velen in Nederland terecht. Dat gebeurde al vanaf het eind van de 16de eeuw. Ze vestigden zich als kooplieden vooral in Amsterdam. De rijksten onder hen kregen, als financier, al gauw goede contacten met het landsbestuur en gingen toen in Den Haag wonen. Deze families vestigden zich in de dure wijken aan de Nieuwe Uitleg, Vijverberg en Voorhout. De volgende groep joden waren de Asjkenaziem (Asjekenaz = Duitsland), joden die na hun vlucht uiteindelijk in Oost-, en Midden en West-Europa beland waren. Zij spraken Jiddisch. Ook daar stonden ze aan vaak heftige vervolging bloot en ook zij trokken in de loop van de 17de eeuw naar het relatief tolerante Nederland. Een aantal van hen kwam in Den Haag terecht. Hier was het niet altijd makkelijk om een bestaan te vinden. Sommigen waren rijk genoeg om als burger te worden toegelaten en konden dan lid worden van het Sint Nicolaasgilde (winkeliersgilde) of het Sint Maartensgilde (kleerkopersgilde). Dit waren de enige gilden waarvan joden lid mochten worden. Het bleef voor joden verboden om lid te worden van een ander gilde. Bankier Abraham Boas wilde bijvoorbeeld in 1703 lid worden van het wijnkopersgilde, maar dit werd hem geweigerd. Voor joden bleven dus maar een aantal beroepen over. De armere joden werkten vaak in de straathandel. In 1627 werd door het stadsbestuur voor de handel in oude kleren, lompen, schoenen, oudijzer, zalf en dergelijke de Voldersgracht aangewezen als handelsplaats. In deze buurt op de rand van het havenkwartier vonden de Asjkenazische joden ook goedkope woningen. Dit werd dus 'de Buurt' waar uiteindelijk meer dan de helft van de bewoners jood was.