Pinksterbloem

Cardamine pratensis' Pinksterbloem, klein waterkers.

Cardamine is afgeleid van het Griekse kardaminê of kardamo,n κάρδαμων (kárdamon). Het woord is ontleend van kardia: het hart, en damao: temperen en was vroeger de naam voor het kruid amomon die het hart: kardia, sterkt.

"De kleinmoedige en bange mensen plegen in oude tijden te gebieden Kersse te eten om hun wat moed en hartigheid te geven en, als sommige zeggen, de Kers is Cardamum geheten omdat ze het leven en de kracht van het hart bewaart". (Kardamon was de naam voor de oriëntaalse kers Erucaria aleppica (uit Aleppo). De specerij kardamon draagt dezelfde naam.) Lobel:’ De kers is van de Grieken Cardamon genoemd geweest omdat ze gelijk de mosterd door de grote scherpte de mond en neusgaten trekt want die scherpe uien eten of met het vlees veel mosterd plegen de neusgaten te fronsen of knipogend toe te trekken. ook meent men dat Cardamum is geheten omdat het leven en kracht van het hart bewaart en voornamelijk van de Perzen en die van Lacedaemonië bij die dit kruid eertijds een excellente saus is geweest want de jongeren van Sparta plegen met hun brood geen andere toespijs te eten dan kers gelijk men mag lezen in Xenophon, Plutarchus en Tusculanen van Cicero. Maar tegenwoordig wordt ze zeer veel gebruikt in salade en in de medicijnen en is een zeer goed bekend kruid dat onder het gewone volk cresson en kers genoemd wordt dat omdat het de mogelijke zeer grote hitte van de zomer en de zeer grote koude des winters versmaadt en altijd groeit en vermenigvuldigt zodat het van de Fransen ook wordt geheten cresson d’ Alenois, ab alendo’, dat is opvoeden’.(kruidwiz)

Een oude naam was Wilde kersse, omdat de bladeren - als salade - werden gebruikt, in plaats van de ook gekweekte Witte waterkers. Deze planten bezitten een hoog vitamine C gehalte en waren eertijds in het voorjaar een welkome aanvulling op het vitaminearme voedsel (onder andere gezouten groente) in die tijd, en werden daarom als middel bij scheurbuik hogelijk geprezen. Men gebruikte de plant reeds vroeg in de volksgeneeskunst en wel bij jicht en rheuma. In de homeopathie wordt de Pinksterbloem thans nog wel aangewend. Omdat zij vooral op vochtige weiden voorkomt, kreeg zij namen als Waterblommetjes in Zeeuws-Vlaanderen en verder nog namen als Waterbloemen en Waterviool. Men komt ook de mening tegen dat deze namen zouden wijzen op het gebruik dat men van de plant maakte om het urineren te bevorderen

Een belangrijke bezoeker van Pinksterbloemen is de Oranjetip, een vinder die sterk in aantal afgenomen is door de achteruitgang van Pinksterbloemen (naast Look zonder look de belangrijkste waardplant van deze vlinder). De achteruitgang van Pinksterbloemen is dan weer te wijten aan ontwatering, overbemesting en te intensief landgebruik. Pinksterbloem-blaadjes zijn eetbaar als rauwkost en bevatten veel vitamine C.

Dodoens verteld: A Waterkersse es goet voor salaet alleen oft met andere cruyden inghenomen/ ende alzoo ghebruyckt/ zoo doet sy water maken ende dat graveel ende den steen rijsen/ ende es goet tseghen die droppelpisse ende coupisse/ ende tseghen alle verstoptheyt van den nieren ende van der blasen.

B Waterkersse doet oock dat sproet vergaen van den aensichte ende alle vlecken/ als sy tsnachts daer op gheleyt wordt ende smorghens afgewasschen wordt.

De plant werd gebruikt bij hartklachten en soms bij epilepsie. Pinksterbloem werd vroeger als rauwkost gegeten, vooral tegen scheurbuik. De bladeren kunnen zowel mild als radijsachtig scherp smaken. Volksnamen als kievitsbloem en koekoeksbloem wijzen erop dat de bloeitijd samen valt met de terugkeer van de vogels in de lente. In sommige delen van Frankrijk werd de Pinksterbloem gevreesd, omdat men dacht dat adders erg op de plant gesteld waren. Wie de bloem plukte, zou binnen een jaar worden gebeten. In Duitsland zou degene die de Pinksterbloem plukte, samen met zijn of haar woning, door de bliksem getroffen worden.

De actieve geneeskrachtige stoffen in de pinksterbloem zijn onder andere bitterstoffen, mineralen als kalium, ijzer en magnesium en grote hoeveelheden vitamine C en mosterdolie, die de bloedstroom stimuleert naar de buitenste huidlaag.

Vanwege het hoge mineralengehalte heeft de pinksterbloem een versterkend effect en wordt vaak geadviseerd in de natuurgeneeskunde. De mosterdolie in de pinksterbloem stimuleren de lever en de nieren hun activiteit te verhogen. In de traditionele geneeskunde werd van de gedroogde plant thee gemaakt die maagdarmkrampen en hardnekkige hoest tegen ging.

Het werd ook gebruikt om te zware menstruatie te behandelen. Omdat pinksterbloem lokaal de bloedstroom naar de huidoppervlakte kan stimuleren, werd het vaak uitwendig gebruikt om de pijn van artritis en rheuma te verlichten. Ook werden kompressen gebruikt bij huidirritatie en uitslag. De plant is verder urinedrijvend en stimuleert de stofwisseling.