De Commanderie van Sint-Jan

Joh. H Eilander schoot begin 60-er jaren deze mooie plaat van "de overblijfselen" van de Commanderie van St. Jan.

De Commanderie van Sint-Jan aan de Franse Plaats is het op één na oudste gebouw van de stad. Echter, in zijn huidige vorm bestaat het pas sinds 1974.
In 1196 werd op deze plaats een gasthuis voor pelgrims gesticht. In 1214 werd het gebouw eigendom van de Johannieter ridderorde. De 'commandeur' stond aan het hoofd van deze orde en zo kwam de Commanderie aan zijn naam. De Johannieters verlieten het complex in 1638 en in 1655 trok de voorloper van de universiteit erin: de Kwartierlijke Academie. Deze hogeschool hield nog geen kwart eeuw stand, want in 1678 werd het op last van de Franse bezetters gesloten. Daarna deed de Commanderie tot in 1944 dienst als kerk voor de Waalse gemeente.
Was het complex al vóór de Tweede Wereldoorlog vervallen, na de bombardementen bleef er niet veel meer dan een ruïne over. Bewonersprotesten verhinderden een totale sloop van de overblijfselen. Na een provisorische opknapbeurt werd er in 1952 een wijnhuis gevestigd, dat tien jaar later verdween. Een grondige restauratie - er was meer sprake van een reconstructie - begon in 1970 en hield in de eerste plaats de sloop van vrijwel het gehele gebouw in, waarna het zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat werd herbouwd. Alleen de kelders, een hoektorentje en het meest westelijke stukje van de Commanderie, dat op deze foto helemaal links te herkennen is aan de donkere kleur baksteen, bleven bij de reconstructie gespaard.
Na de voltooiing in 1974 bood het gebouw onderdak aan het gemeentemuseum. Dat duurde tot 1998, toen de collectie werd verhuisd naar het nieuwe museum Het Valkhof. Tegenwoordig zetelen er een bierbrouwerij, een restaurant en een marionettentheater.
De Commanderie van Sint-Jan en de Franse Plaats, het met een hekwerk afgesloten pleintje ervóór, waren vroeger alleen toegankelijk via een in 1655 gebouwde poort. Deze poort is in 1894 afgebroken en op de Gedeputeerdenplaats van het stadhuis herbouwd.

Het schijnt dat er in de jaren 60 op zaterdagavonden drukbezochte beat-avonden werden gehouden. Wie weet daar meer over te vertellen?