1939 (Film, 1989) Review

 Annika is een jonge vrouw die in 1939 op de vooravond van de Tweede Wereldoorlog van het centrale deel van het neutrale Zweden naar de oostelijk gelegen hoofdstad Stockholm verhuist, waar ze gaat werken als serveerster. Ze wordt verliefd op de ogenschijnlijk charmante man Bengt Hall en de twee stappen al gauw in het huwelijksbootje. Terwijl de Duitsers in Europa fel om zich heen beginnen te slaan, en het huwelijk van Annika en Bengt voortduurt, wordt het haar langzaam maar zeker duidelijk dat de man waarmee ze getrouwd is, niet helemaal is wie hij zei dat hij was, toen ze elkaar voor het eerst ontmoetten.

Ruim drie uur durend epos over Zweden tijdens de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van de belevenissen van een jonge vrouw die van het platteland verhuisd naar de grote stad (Stockholm). Daar gaat ze aan het werk als serveerster, krijgt een vriendin voor het leven en raakt verliefd op een knappe soldaat van goede komaf. Van de oorlog merken ze niet veel, want Zweden blijft neutraal en wordt niet zoals Denemarken en Noorwegen bezet door de Duitsers.In de eerste anderhalf uur gebeurt er eigenlijk niet zo veel. Het leven op de boerderij is idyllisch, er is zwarte handel aan de grens en af en toe zien ze een trein met Duitse gewonden. Annika is dat gezapige leven beu en wil proeven van het echte leven in de grote stad. Het echte drama zit in het tweede deel van de film, als blijkt dat die knappe soldaat waar ze mee getrouwd is een tiran blijkt te zijn en de gevolgen van de oorlog ook voor de Zweden het leven steeds moeilijker maakt.Churchill zei ooit dat het land "beide kanten speelde voor winst"; het is zeker waar voor Bengts familie wiens zaken met de Duitsers floreerden maar die nieuwe markten zochten toen de ster van de nazi's vervaagde; hetzelfde geldt voor de eigenaar van het chique restaurant waar "Arbeit macht frei" was. Maar het gebeurde ook in bezette landen waar ook collaborateurs waren. Jammer dat de andere kant, vertegenwoordigd door de neef van de heldin, een socialist die naar een werkkamp is gestuurd, wordt onderschreven.Bengt, Annika's echtgenoot omarmde zeker de weerzinwekkende ideologie van de nazi's, toen hij zijn vrienden liet controleren of zijn vrouw echt een Ariër is. Annika zal altijd een indringer zijn in haar schoonfamilie (de scène van het restaurant waar ze werkt en waar haar toekomstige schoonvader haar afwijst is onthullend); Wanneer zij hem verlaat en Berit het beest niet binnenlaat, nemen ze een rebels standpunt in, in een tijd dat feminisme nog niet bestond. Zoals ik al schreef, is de relatie tussen Berit en Annika de bestaansreden van de film. Drie uur is een lange zit, maar je verveelt je geen minuut. Goed gemaakt en goed geacteerd. De film is gerestaureerd en z'n leeftijd van zesendertig jaar is nergens zichtbaar. Helene Egelund als Annika is een stijlvolle Zweedse schone, die even bloot in bad stapt (hairy armpits), maar het verder kuis houdt. Die zogenaamde Zweedse neutraliteit is nog wel een dingetje. Zoals ook uit de beelden blijkt werd er gecollaboreerd met de Duitsers bij het leven, ook op hoog niveau. Minpunt van de film is het slot, als de Zweden feestvieren na de 'bevrijding'. Bevrijding van wat, denk je dan. Hoe het dan verder gaat met Annika en of ze die bruut met z'n fascistische vriendjes te bovenkomt, komen we niet te weten. Jammer.