De hoogsensitieve mens en relaties

 De hoogsensitieve mens en relaties

Volgens onderzoek van Elaine Aron zijn relaties meestal minder succesvol voor hoogsensitieve mensen. We zijn ons bewuster van de wereld en de mensen om ons heen. Daardoor hebben we ook sneller last van het gedrag van onze partner en maken we ons meer zorgen om mogelijke gevolgen. We ervaren sneller stress en hebben meer alleen-tijd nodig. Dat allemaal kan nogal wat druk zetten op een relatie.

Maar ondanks die uitdagingen, voelen veel mensen zich juist heel erg aangetrokken tot de gevoeligheid van hoogsensitieve mensen. Ze houden van onze empathie en compassie. Ze vinden het fijn dat we letten op hoe ze zich voelen. Ze waarderen onze behoefte aan diepe, betekenisvolle relaties en onze afkeer voor het oppervlakkige. Als iemand nog nooit eerder een hoogsensitief persoon heeft ontmoet, dan kan onze authenticiteit een echte verademing voor ze zijn.

Op onze beurt voelen wij ons weer sneller aangetrokken tot mensen die onze hulp nodig hebben en die vallen op onze open, gulle, meelevende en empathische persoonlijkheid. Maar die aantrekking kan bedrieglijk zijn. Mensen vinden het maar al te vaak makkelijk om misbruik te maken van onze verzorgende, gevende aard. Dan hoeven ze niet meer aan zichzelf te werken en zien ze ons als persoonlijke therapeut of emotionele kruk. We zijn dan geen gelijke partners.

Veel hoogsensitieve mensen twijfelen aan zichzelf of kampen met een laag zelfbeeld, omdat hun gevoeligheid niet altijd wordt erkent of gewaardeerd. Als we dan dus eindelijk in een romantische relatie belanden waarin die eigenschap juist welkom is, dan hebben we de neiging om nog meer empathie in te zetten. We willen nog behulpzamer zijn en nog beter letten op de gevoelens van de ander, in de hoop dat we dan hun acceptatie en liefde mogen ontvangen.

In haar onderzoek naar hoogsensitieve mensen, ontdekte Aron een eigenschap die ze ‘partnergevoeligheid’ noemt. Dat is het vermogen om snel in te schatten waar je partner behoefte aan heeft. Zodra we weten wat iemand wil, dan willen we ze dat ook zo snel mogelijk geven. Keer op keer op keer op keer.

Maar als we te veel weggeven, dan leidt dat tot problemen. Meestal gaat dat zo: we geven steeds meer, waardoor mensen steeds meer nemen. Uiteindelijk kijken we niet meer naar wat we zelf nodig hebben, raken we uitgeput, verbitterd, ongelukkig. En tegelijkertijd snappen we niet waarom we ons zo leeg voelen terwijl we zo hard hebben gewerkt, en geven we onszelf de schuld.

Relaties kunnen dus nogal uitdagend zijn voor een hoogsensitief persoon. Het probleem zit hem er vaak in dat het voor ons zo fijn is om mensen te helpen, dat we vergeten om te letten op wat we zelf nodig hebben.

We hoeven niet harder te werken om onze partners te helpen.

We moeten juist leren om onszelf te helpen. En dat doe je zo:

Leer jezelf kennen.

Probeer eerst te ontdekken wat je nodig hebt. Als je niet weet wat je behoeftes zijn, dan kun je ze ook niet vervullen. Misschien is het veel alleen-tijd, rust en stilte, of een-op-een gesprekken – als het belangrijk is voor jou, dan is het belangrijk voor de relatie. “Hoogsensitieve personen zijn zo druk bezig met het zijn van een goede partner of vriendin,” vertelt psychologe Dr. Margaret Paul, “dat ze zichzelf niet meer geven wat ze nodig hebben.”

Accepteer jezelf.

Als je jezelf accepteert en waardeert zoals je bent, wordt het voor anderen ook makkelijker om dat te doen. Je hoeft het niet te pikken als iemand je ‘overgevoelig’ noemt of dat je moet veranderen. Iemand die zegt dat je ‘even moet relaxen’ of dat je ergens een te groot probleem van maakt, is niet de juiste persoon voor jou. Sensitieve mensen zijn van nature expressief, vertelt Aron. We kunnen onze gevoelens niet verbergen, of het nu gaat om angst, boosheid of blijdschap. Het is belangrijk dat zowel jij zelf als je partner dat kan accepteren en waarderen. Voor een niet-hoogsensitief persoon kan het misschien even duren voordat ze snappen wat het betekent om hoogsensitief te zijn. Maar iemand die van je houdt, is bereid de moeite te nemen om je te begrijpen en accepteren zoals je bent. Gevoeligheid is geen tekortkoming die je moet verstoppen of verbeteren, maar een gave die je moet voeden en waarderen. En de eerste persoon die dat moet doen, ben jij.

Stel grenzen.

Je hebt sterke en duidelijke grenzen nodig om je gevoeligheid te beschermen. Het is niet egoïstisch om ‘nee’ te zeggen of om mensen te laten weten wat je nodig hebt. Het is gewoon voor jezelf zorgen. Psychologen Henry Cloud en John Townsend schreven een boek waarin ze uitleggen dat een veilig persoon zich niet bedreigd voelt door je behoefte aan intimiteit, nabijheid, door je angsten of zorgen, je bewustzijn van hun gevoelens of van je behoefte om ze beter te begrijpen. Een veilig persoon zal je juist gerust proberen te stellen en je grenzen respecteren.

Neem verantwoordelijkheid.

Het is aan jou om te krijgen wat je nodig hebt. En je behoeftes kunnen best verschillen van die van je partner. De meeste mensen denken te veel aan zichzelf, maar hoogsensitieve mensen denken meestal juist te veel aan anderen. Volgens Dr. Margaret Paul is het geheim van een succesvolle relatie dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven. Je moet jezelf net zo veel liefde en aandacht geven als je aan je partner geeft.

Wees geen held.

Het kan moeilijk zijn om niets te doen terwijl je ziet dat iemand ergens moeite mee heeft, maar je bent niet verantwoordelijk voor de gevoelens van iemand anders. Jouw taak is om voor jezelf te zorgen, zodat je echt jezelf kunt zijn en je potentie waar kunt maken. Mensen moeten onderuit gaan, zichzelf afstoffen en weer opstaan – anders leren ze nooit om op hun eigen benen te staan. Natuurlijk mag je nog steeds medeleven tonen, maar soms is het juist nodig om een stapje terug te doen. Zodat ze het zelf kunnen uitvogelen.

Pas op voor vampiers.

Sommige mensen willen niet leren of zichzelf verbeteren. Ze willen dat jij het voor ze doet. En daarna willen ze meer. Maar iemand die verdrinkt, trekt jou mee de diepte in. Het is goed om mensen te helpen, maar zorg dat je zelf op stevige grond blijft staan. Geef iemand een touw waarmee ze zichzelf kunnen redden. Ben je aan het daten? Let dan niet op hoeveel jij iemand te bieden hebt, maar of ze je jezelf laten zijn, of ze je ontspannen, gelukkig en veilig laten voelen. Dan weet je of je partner er voor je zal zijn wanneer je hem nodig hebt.

Wees geen zeurkous.

Geef je partner niet oneindig veel kansen om te leren wat je bedoelt of wat je van ze wilt. Wat ze ook zeggen, geloof in hun gedrag. Vertel ze wat je nodig hebt, sta voor ze klaar, geef ze een kans om te veranderen – en voel je je niet geliefd, gewaardeerd, gerespecteerd, ga dan bij ze weg. Je komt heus iemand tegen die je wel kan geven wat je nodig hebt.

Kom op voor jezelf.

Hoogsensitieve mensen gaan conflicten liever uit de weg. Al onze energie gaat dus zitten in het sussen en geruststellen van onze partner, en we komen nooit voor onszelf op. Sensitieve personen raken vaak gestrest omdat ze eigenlijk willen opkomen voor waar ze in geloven, maar tegelijkertijd stil willen blijven uit angst voor de reacties van anderen. Maar onenigheid hoeft niet agressief te zijn. Je kunt heel kalm en helder vertellen wat je vindt, en verwachten dat je partner dat ook doet. Neem verantwoordelijkheid voor jouw aandeel in het probleem en biedt je excuses aan als je iets verknald hebt. Loopt de temperatuur op tijdens het gesprek, neem dan even pauze en loop weg. Gewoon totdat iedereen weer is gekalmeerd. Probeer dan de draad weer op te pakken.

Heel jezelf.

Soms moeten we eerst ervaringen of gekwetste gevoelens helen, voordat we kunnen besluiten een relatie te verbreken. Onze eigen angsten en onzekerheid draagt meestal bij aan relatieproblemen. En juist binnen een relatie kunnen we leren om te groeien, zolang onze partner ons steunt en zelf ook wil helen en groeien.

Houd van jezelf.

Als je van jezelf houdt, dan geef je jezelf de tijd, aandacht, geduld, zorg, respect en liefde die je ook je eigen kind zou geven. Het betekent niet dat je daardoor minder van iemand anders gaat houden. Het betekent dat je niet afhankelijk bent van iemand anders om de liefde te voelen, die je nodig hebt en verdient. Je mag jezelf liefde geven. Dat voelt vaak heel fout voor hoogsensitieve mensen, omdat we de emoties van anderen zo heftig voelen en je ze zo graag wilt helpen. Maar als je van jezelf houdt, zorg je ook dat je krijgt wat je zelf nodig hebt. En dan kun je aan anderen geven zonder iets op te offeren. Je kunt dan zo vrij en liefdevol geven als je wilt, omdat je van binnenuit continu je eigen voorraad aan liefde aanvult.

Het geheim voor een goede relatie voor hoogsensitieve personen is dus niet om meer aan anderen te geven, maar om meer aan jezelf te geven.

Als beide partners zichzelf genoeg waarderen om te zorgen dat ze krijgen wat ze nodig hebben, dan communiceren ze die behoeftes ook naar elkaar. Dan hebben ze genoeg respect om elkaar te accepteren zoals ze zijn. Het recept voor een gezonde, liefdevolle relatie voor hoogsensitieve én niet-hoogsensitieve personen.